Jak inwestować w obligacje detaliczne skarbu państwa

Poradnik dla inwestorów indywidualnych - jak zainwestować w obligacje TOS i COI

Czym są detaliczne obligacje skarbowe?

Detaliczne obligacje skarbowe to rodzaj obligacji emitowanych przez Państwo, które są oferowane indywidualnym inwestorom, takim jak osoby fizyczne, a nie instytucjom finansowym. Są to instrumenty dłużne, nienotowane na żadnym rynku, co oznacza że kupując taką obligację, w praktyce pożyczasz pieniądze państwu na określony czas, a w zamian otrzymujesz odsetki. Można więc powiedzieć że obligacje są indywidualną pożyczką na określony % dla Skarbu Państwa. Państwo odda Ci więcej niż od Ciebie pożyczyło.

Czy inwestowanie w detaliczne obligacje skarbowe jest bezpieczne?

Pewne ryzyko niewypłacalności Polski istnieje zawsze, ale obligacje to i tak prawdopodobnie najbezpieczniejsza forma inwestowania. Zysk jest umożliwiany i gwarantowany przez Skarb Państwa. Obligacje skarbowe to bezpieczna, zyskowna i prosta forma lokowania pieniędzy. Papiery wartościowe tego typu emitowane są od dawna na wszystkich rynkach finansowych i stanowią podstawowy instrument finansowy na świecie.

W tym poradniku omówię jak inwestować w obligacje bezpośrednio, jako osoba indywidualna. Tematyka inwestowania bezpośrednio w obligacje skarbowe jest raczej mało popularna, bo nie można dodać tu żadnych reflinków. Artykuły o obligacjach skarbowych najczęściej odsyłają do inwestowania w nie poprzez banki,  fundusze inwestycyjne lub firmy ubezpieczeniowe. Takie firmy owszem kupują obligacje emitowane przez Państwo i można w nie przez nie inwestować, jednak nie mogą one kupować obligacji detalicznych, przeznaczonych bezpośrednio dla osób fizycznych, a nie firm. My będziemy inwestować w obligacje dla osób fizycznych, dostępne bezpośrednio w serwisie emitenta: https://www.obligacjeskarbowe.pl/.

Obligacje skarbowe, a wojna i inne ryzyka niewypłacalności

Państwo może nie wykupić swoich wierzytelności (nie spłacić inwestujących w obligacje) w sytuacji w której w Polsce wybuchłaby pełnoskalowa wojna zaburzająca gospodarkę finansową lub Państwo z obecnym ustrojem politycznym przestałoby istnieć. Na ile są to prawdopodobne scenariusze zostawiam do oceny Wam - jednak na pewno trzeba je mieć z tyłu głowy przy podejmowaniu decyzji o zakupie obligacji skarbowych.

Oprocentowanie i oferta obligacji skarbowych

Wypiszę Wam typy obligacji, ale nie uwzględnię procentów dokładnych, bo te są zmienne. Zdezaktualizowałyby się po prostu i to nie ma sensu. Dokładna oferta obligacji skarbowych jest zawsze dostępna tutaj.

Oferta obligacji skarbowych:

- 3-miesięczne (OTS) - stałoprocentowe

- 1-roczne (ROR) - zmiennoprocentowe

- 2-letnie (DOR) - zmiennoprocentowe

- 3-letnie (TOS) - stałoprocentowe

- 4-letnie (COI) - indeksowane inflacją

- 6-letnie (ROS) - indeksowane inflacją

- 10-letnie (EDO) - indeksowane inflacją

-12-letnie (ROD) - indeksowane inflacją

Dokładniej omówię tylko te wytłuszczone - TOS i COI - natomiast warto zgłębić wszystkie typy obligacji. One są naprawdę różne, niektóre są kapitalizowane, inne wypłacają odsetki co roku  

Jaki kapitał potrzebuję do inwestycji w obligacje?

Wartość nominalna jednej detalicznej obligacji Skarbu Państwa wynosi 100 zł, co umożliwia rozpoczęcie inwestycji w papiery skarbowe osobom dysponującym relatywnie niedużymi funduszami. Czyli w obligacje inwestujemy wielokrotności kwoty 100zł - natomiast żeby naprawdę odczuć zysk, przydałoby się mieć wolnych kilkadziesiąt tysięcy. To za chwilę omówię dokładnie na przykładach ile można się spodziewać zysku i jak to dokładnie jest liczone.

Jako, że to - w moim przekonaniu - bezpieczna opcja inwestowania, w zasadzie pozbawiona ryzyka (Państwo musiałoby zbankrutować aby ta inwestycja była zagrożona) może być wykorzystywana przez wszystkich którzy zbierają na coś pieniądze (np. na wkład własny na mieszkanie) i obawiają się ich straty przy innych możliwościach inwestowania. Obligacje nie gwarantują zwiększenia realnej wartości nabywczej danej kwoty, ale na pewno jej nie stracimy. Można tylko zyskać  

Dlaczego obligacje, a nie lokata bankowa? 

Po 1 - elastyczność. Kupując obligację kilkuletnie, np. trzyletnie obligacje TOS, możemy wycofać nasz kapitał po roku, lub dwóch latach i zrealizować zyski wyłącznie z tego okresu. Ponadto możemy wycofać tylko część kapitału i zrealizować z niego zyski, a pozostałą część potrzymać do końca okresu ważności obligacji. Czyli np. kupując obligacje za 20 tys. złotych na 36 miesięcy - w razie konieczności możemy wycofać np. 10 tys. po 25 miesiącach (i zrealizować zysk z 2 lat za tą kwotę), a pozostałe 10 tys. pozostawić zainwestowane.

Po 2 - niskie ryzyko. Ryzyko upadłości Państwa jest nieporównywalnie mniejsze od ryzyka upadłości banku. Gdyby bank zbankrutował, BFG owszem pomógłby nam odzyskać kapitał do 100 tys. euro - ale należnych zysków już nie. Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) w Polsce bowiem gwarantuje depozyty bankowe, ale nie obejmuje to zysków z tych depozytów. Czyli w razie najgorszego scenariusza, odzyskamy kapitał. Gdy zbankrutuje Państwo, BFG najpewniej nie wypłaci nam niczego - czyli wówczas stracimy wszystko bez względu na to czy kupiliśmy lokatę czy obligacje.

Po 3 - oprocentowanie. Oferty lokat bankowych oprocentowanych tak wysoko jak obligacje są bardzo rzadkie. Banki mogą kusić większym oprocentowaniem, jednak w krótszym okresie czasu - co uniemożliwia działanie procentu składanego. Ponadto najkorzystniejsze oferty lokat bankowych są dostępne wyłącznie dla nowych klientów, a nie dla wszystkich.

Jak zainwestować w TOS?
trzyletnie obligacje skarbowe

Czyli przechodzimy do konkretnych przykładów i wyliczeń. Na początek suche fakty:

- TOS są stałoprocentowe, % w skali roku jest stały przez cały 3-letni okres oszczędzania

- Kapitalizacja odsetek jest roczna, co oznacza że działa tu procent składany (zysk zostanie doliczony 3x - zaraz to pokażę na liczbach)

- Wypłata odsetek następuje przy wykupie obligacji
 

Ile zarobię na inwestycji w obligacje TOS?

W chwili pisania tego poradnika TOS są oprocentowane na 6,20%, a cena jednaj obligacji to 100zł. 

Przyjmijmy teoretyczny scenariusz w którym inwestujemy 100 000 PLN w obligacje TOS. Naliczenie wygląda następująco:
 

1) Pierwszy rok

Kapitał: 100 000 PLN
Oprocentowanie 6,2%
Odsetki: 6 200 PLN
Saldo na koniec roku: 106 200 PLN
 

2) Drugi rok

Kapitał: 106 200 PLN
Oprocentowanie 6,2%
Odsetki: 6 584,40 PLN
Saldo na koniec roku: 112 784,40 PLN
 

3) Trzeci rok (ostatni)

Kapitał: 112 784,40 PLN
Oprocentowanie 6,2%
Odsetki: 6 992,63 PLN
Saldo na koniec roku: 119 777,03 PLN <-- kwota brutto do wypłaty z inwestycji


Przy inwestycji 100 tys. złotych - zarabiamy więc 19777,03 zł. Czyli po 3 latach zyskujemy prawie 20% od kapitału. Ta kwota jest jednak naszym zyskiem brutto i niestety podlega opodatkowaniu podatkiem belki (tj. podatkiem od zysków kapitałowych - 19%).

19 777,03 PLN x 19% = 3 757,64 PLN

19 777,03 PLN - 3 757,64 PLN = 16 019,39 PLN
 

16 019,39 PLN to nasz zysk netto "na rękę". Tyle realnie zarabiamy na inwestycji w trzyletnie obligacje skarbowe TOS - przy obecnych warunkach (6,20% rocznie) wychodzi 16% zysku na czysto po 3 latach.

Sprawdźmy teraz ile zarobimy inwestując w COI  

 

Jak zainwestować w COI?
czteroletnie obligacje skarbowe indeksowane inflacją

COI to drugi typ obligacji który może być dla Was atrakcyjny. Te obligacje wykupuje się na 4 lata i co roku wypłaca odsetki - które nie są tu kapitalizowane tak jak w przypadku TOS.

- COI są stałoprocentowe w pierwszym roku, % w skali roku jest stały i podany z góry tylko przez pierwszy rok trwania inwestycji

- W kolejnych rocznych okresach odsetkowych % w skali roku obliczamy jako: 1,50% + inflacja

- Wypłata odsetek następuje co roku, nie są kapitalizowane

- Opłacalność względem TOS zależy od poziomu inflacji który założymy że będzie za rok od daty zakupu obligacji

Która inflacja liczy się w oprocentowaniu?

Ustalenie który wskaźnik należy brać do wyliczeń może być problematyczne, więc już wyjaśniam  Załóżmy, że kupujemy obligacje w czerwcu 2026 roku - więc oprocentowanie uwzględniające inflację rozpocznie się dopiero w czerwcu 2027 roku. W tej sytuacji pod uwagę bierzemy inflację ogłoszoną przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w maju 2027 roku. Czyli zawsze bierzemy pod uwagę inflację ogłaszaną miesiąc przed rozpoczęciem kolejnego roku naszej inwestycji w obligacje.
 

Ile zarobię na inwestycji w obligacje COI?

W chwili pisania tego poradnika COI są oprocentowane na 6,55%, a cena jednaj obligacji to 100zł. 

Znów przyjmijmy teoretyczny scenariusz w którym inwestujemy 100 000 PLN w obligacje COI. Naliczenie wygląda następująco:

1) Pierwszy rok

Kapitał: 100 000 PLN
Oprocentowanie 6,55%
Odsetki: 6 550 PLN
Odsetki po opodatkowaniu: 5 305,50 PLN <-- tą kwotę otrzymujemy na konto bankowe, kapitał zostaje w inwestycji.
 

2) Drugi rok, trzeci rok, czwarty rok

Kapitał: 100 000 PLN
Oprocentowanie 1,50% + inflacja ( w maju 2024 obligacja wynosi 2,5%, czyli oprocentowanie = 4%)
Odsetki: 4000 PLN
Odsetki po opodatkowaniu: 3 240 PLN <-- tą kwotę otrzymujemy na konto bankowe na koniec roku

Po upływie 4 lat, otrzymujemy również nasz kapitał 100 000 PLN. Kwota zysku jest zależna od inflacji, a ta obecnie nie jest wysoka - ale przypominam że jeszcze w lutym 2023 roku wynosiła nawet 18%.

Zakładając obecną inflację na poziomie 2,5% - po 4 latach na czysto zyskujemy 15 025,50 PLN - czyli kwotę niższą niż przy inwestycji w obligacje TOS. Z tą różnicą, że TOS trwa 3 lata, a nie 4 - co jeszcze bardziej przeważa na stronę TOS zakładając obecną inflację.

Spójrzmy jednak jak sprawa by wyglądała gdyby inflacja była większa:

W zależności od inflacji ten rodzaj obligacji może być mniej lub dużo bardziej opłacalny od TOS ze stałym oprocentowaniem i kapitalizacją  

Jak i gdzie kupić obligacje skarbowe?

Obligacje skarbowe można kupić online na stronie: https://obligacjeskarbowe.pl 

oraz w wybranych placówkach PKO Banku Polskiego: https://www.obligacjeskarbowe.pl/punkty-sprzedazy/
 

Podsumowanie

Inwestowanie w obligacje skarbowe to bezpieczna forma lokowania kapitału, polecana szczególnie dla osób poszukujących stabilnych i przewidywalnych zysków. Obligacje skarbowe są emitowane przez państwo, co gwarantuje ich wypłacalność, a tym samym minimalizuje ryzyko inwestycyjne. Jeśli boisz się bardziej agresywnych form - polecam obligacje  

Główne zalety inwestowania w obligacje skarbowe:

• Bezpieczeństwo - gwarancja państwa minimalizuje ryzyko niewypłacalności.
• Regularne dochody - stałe lub zmienne odsetki wypłacane w określonych terminach.
• Przewidywalność - jasno określone warunki dotyczące oprocentowania i terminu wykupu.

.

BONUS - Inwestowanie w obligacje korporacyjne

Opisane w powyższym poradniku możliwości są zabezpieczone wypłacalnością Polski.

Skarb Państwa nie jest jednak jedynym podmiotem, który może wyemitować obligacje. W Polsce istnieje wiele podmiotów, które mogą to zrobić i wyemitować tzw. obligacje korporacyjne. Należą do nich:

1. Jednostki samorządu terytorialnego (JST) - Gminy, powiaty i województwa mogą emitować obligacje komunalne w celu finansowania swoich potrzeb inwestycyjnych. Czyli można kupić na przykład obligacje emitowane przez Gminę/Powiat/Województwo w którym mieszkamy.

2. Przedsiębiorstwa (spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) - Mogą emitować obligacje korporacyjne, które są często wykorzystywane do pozyskiwania kapitału na rozwój działalności.

3. Banki i instytucje finansowe - Emitują obligacje bankowe jako sposób na pozyskiwanie kapitału na działalność kredytową i inne operacje finansowe.

4. Fundusze inwestycyjne - Mogą emitować obligacje jako jedno z narzędzi finansowania swojej działalności inwestycyjnej.

5. Spółdzielnie mieszkaniowe - Mogą emitować obligacje w celu finansowania projektów budowlanych i modernizacyjnych.

Emisja obligacji w Polsce jest regulowana przez prawo, w tym przez ustawę o obligacjach oraz przepisy dotyczące rynku kapitałowego. Podmioty emitujące obligacje muszą spełniać określone wymogi prawne, w tym dotyczące przejrzystości i raportowania finansowego.
 

Inwestowanie w obligacje JST i spółek skarbu państwa

Najciekawsza wydaje się możliwość inwestowania w obligacje emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) i spółki Skarbu Państwa, czyli spółki które są od Państwa zależne - przez co ryzyko niewywiązania się z wykupu obligacji można uznać za minimalne. Jest również opcja kupowania obligacji od firm prywatnych, natomiast wówczas ryzyko inwestycji jest większe.

Więcej o inwestowaniu w obligacje korporacyjne:

Czy obcokrajowiec przebywający w Polsce może bez żadnego problemu i ograniczeń inwestować w obligacje skarbowe?

Pośrednio, poprzez fundusz inwestycyjny lub konto IKE/IKZE - na pewno może. Jednak w funduszach zasady są inne niż te które opisałem powyżej.

Jeśli chodzi o bezpośrednie kupowanie, opisane w poradniku, nie ma nigdzie zakazu dla obcokrajowców. Jedynym ograniczeniem jest zakaz nabywania obligacji przez Białorusinów i Rosjan:

Cytat

W związku z art. 5e rozporządzenia Rady (UE) nr 833/2014 z dnia 31 lipca 2014 r. dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie, a także art. 1x rozporządzenia Rady (WE) nr 765/2006 z dnia 18 maja 2006 r. dotyczącego środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy, obligacje nie mogą być nabywane przez obywateli rosyjskich albo białoruskich lub osoby fizyczne zamieszkałe w Rosji albo na Białorusi lub jakichkolwiek osoby prawne lub inne jednostki organizacyjne posiadające siedzibę w Rosji albo na Białorusi.